BARVY/BARWY

SEZNAMTE SE s umělci spolupracujícími s BAJKOU, loutkovou scénou Těšínského divadla

Braňo Mazúch

„Představivost je důležitější než znalosti, protože znalosti jsou omezené.“

                                                                                                           Albert Einstein

Představení, na které chce BAJKA diváky pozvat, je výjimečné svým pojetím. Pohybujeme se ve sféře experimentů a vizuálního umění. Hrajeme si s barvami a tvary, hmotou, necháváme se jimi vést. To ony určují naši koncepci. Dovolujeme vznikat světům a dáváme jim prostor, aby se projevily. To ony se stávají našimi loutkami a budují interakce. Zní to jako filozofie a věda vzdálená dětskému světu, a přitom je to zcela opačně. Dáváme podnět fantazii, aby mohla vzlétnout. Inspirováni postřehem Alberta Einsteina: „Představivost je důležitější než znalosti, protože znalosti jsou omezené“. Proto zveme děti i rodiče ke společnému radostnému zkoumání a sdílení toho prožitku.

Je to Vaše první spolupráce s Bajkou. Znáte náš region? Jak se zde cítíte, jak ho vnímáte?

S Českým Těšínem a okolím se sbližuji až teď. Každý den se po zkoušce procházím oběma městy. Na mapy.cz si vytipuju nějaký cíl, např. hřbitov, bunkr, hráz, a pak se co nejdelší trasou k němu dostávám. Vždy mám s sebou i svoji Prakticu MTL5 a v ní kinofilm, většinou prošlý. Takže jednak se tady a teď nechávám překvapovat různými zákoutími, dalším překvapením jsou fotografie míst, které jsem navštívil, protože po vyvolání prošlých filmů nikdy nevíte, jaké budou barvy.

Mám rád místa na hranici. A to nemyslím pouze hranici států, ale také kultur, názorů, jazyků, emocí. Míchání se jazyků, s tím souvisí i téma identity. Obě města, a vůbec celý region, jako by hledal svou identitu, jako by čekal, až mu bude konkrétní identita přidělena. Tomu odpovídá velké množství prázdných domů, vágních městských terénů, míst, která o svůj původní účel přišla, a pro nový se ještě nerozhodla, resp. nikdo kompetentní o něm nerozhodl. Místa procházející svým přechodovým rituálem.

Kudy vedla cesta, která vás dovedla k divadlu? Co vás na něm baví?

Během studia na gymnáziu jsme s kamarády připravovali různé performance ve veřejném prostoru. Po neúspěšných přijímacích pohovorech na bratislavskou VŠMU v roce 1989 jsem se během studií cestovního ruchu v Banské Bystrici připravoval na přijímačky na činoherní režii v Bratislavě a v Praze. Jelikož jsem po úspěšných přijímacích pohovorech na obou školách měl na výběr, zvolil jsem pražskou Větev alternativního a loutkového divadla, která mi svou kolektivní atmosférou, otevřeností, hravostí a experimentálním nastavením byla bližší. Na divadle mě baví jeho komplexnost, mnohovrstevnatost, lidství, dialog, drama, hraniční postavení mezi všemi uměleckými druhy, pohyb, prchavost.

Pocházíte ze Slovenska, žijete v Praze…

Jak na KALD DAMU, tak doma s rodinou mluvím slovensky. Samozřejmě vnímám, jak do mé slovenštiny pronikají další a další slova z jiných jazyků, jiná melodie, jiné intonace. Rád pracuji v různých kulturních a jazykových kontextech. V posledních letech jsem hned několikrát hostoval v prešovském Divadle A. Duchnoviče, které je jediným rusínským profesionálním divadlem, to znamená divadlem zaměřeným na rozvoj kulturního života národnostní menšiny Rusínů žijících na Slovensku. Před několika lety jsem režíroval absolventskou inscenaci studentů Katedry loutkářství HMDK ve Stuttgartu, kde byl herecký ročník tvořen studenty z Německa, Francie, Kolumbie a Izraele, a kde jazykem inscenace byla němčina. Také na KALD DAMU v rámci výuky režie v anglickém programu Directing of Devised and Object Theatre pracuji se studenty z celého světa. Tam je zase komunikačním jazykem angličtina. To mě zajímá – kontinuální dialog a tvorba bez ohledu na jazyk, trvalé bydliště, nebo rodné město.

Jaké je specifikum našeho představení?

Struktura inscenace je fragmentární, roztříštěná, na druhé straně ale tato fragmentárnost je vyvažována delší dobu trvajícím klidem a hloubkovou analýzou prozkoumávaných fenoménů světla, barev a materiálů. Figurativní loutkové divadlo je v tomto případě nahrazeno objektovým divadlem, resp. divadlem materiálů, nebo také vizuální performancí. Herci prozkoumávají nové materiály a objevují jejich potenciál pro animaci a manipulaci.

Jak přemýšlíme o barvách v našem představení?

O barvách v inscenaci Barvy přemýšlíme v interakci. Vlastně teď přemýšlím nad tím, jestli je vhodné použít slovo „přemýšlíme“. Spíše interagujeme. Barvy prezentujeme v jejich čistotě, následně je mícháme, stavíme je do vzájemných vztahů, konfrontujeme barvy s performerem, zkoumáme interakci materiálů různých textur a barev atd. Přemýšlíme děláním.

Bude to ještě divadlo? Jaké divadlo vás zajímá?

Jistě. Protože někdo bude hrát, resp. performovat a někdo jiný se bude dívat a někdy se možná bude i divit. Je to inscenace vytvořená pro divadlo s cílem opakovaného uvádění, i když žádná repríza nebude stejná, protože materiály vybrané pro tuto inscenaci herce neustále překvapují a nepochybně překvapovat budou. Diváka vnímám jako klíčového partnera pro úplnost a vůbec smysluplnost divadelní inscenace. Divadlo bez diváka nedává smysl. Mám rád živé divadlo, bez ohledu na žánr, formu nebo téma.

Hledáme v barvách život. Jak zní, dýchají, jak harmonizují. Jak záblesk ve tmě otevírá prostor nekonečných možností.

Představte si, že bychom vzali do hry ještě další materiály, předměty, technologie atd. Každá repríza by mohla být úplně jiná…

Intuice, pocity…

… hravost, kreativita a citlivost herců, resp. performerů, v našem případě ještě spíše animátorů, nebo dokonce laborantů – to je klíčové. Úkolem režiséra a autorů vizuálního konceptu je v tomto případě nabídnout hercům pole možností pro hru a představit jim několik možných přístupů k práci s nabídnutým materiálem (ať už hmotným nebo tematickým). Zbytek práce v procesu zkoušení a hraní je na nich.

I ze zvukového hlediska se pohybujeme v oblasti experimentu.

Na divadle mě zajímá moment zrodu zvuku, pohybu, gesta, slova, myšlenky, obrazu, jinými slovy života v jakékoliv podobě, formě, ale nutně tady a teď. Jevištní experiment vnímám jako kontinuální praktické scénické ověřování funkčnosti a opodstatněnosti zažitých i nových postupů jevištní komunikace, vizualizace a demonstrace. Vždy začínáme od nuly, od čistého listu.

Svobodnější rovina?

Vytvořit pro herce, ale také pro diváky jasně a přesně definovaný prostor vnímání, v rámci kterého se obě skupiny budou moci svobodně fyzicky, mentálně i emocionálně pohybovat.

Zdroj asociací

… a zdroj inspirace.

Klíčový je divák a jeho dojem, s jakým vychází z divadla

… a jeho zájem do divadla se vrátit a zažít tento experiment znova a znova, protože nikdy nebude probíhat úplně stejně.

Naše představení se skládá z několika částí. Prozradíte jejich pracovní názvy?

V této chvíli mají Barvy 5 částí: Velký třesk, Prvoci, Housenky, RGB trenažér, Výherní automat. Stále se toho hodně může změnit. Inscenování je živý a živelný proces.

Vizuální koncepce Jana Brejchy a Mikoláše Ziky se stala vodítkem při vzniku BAREV. Čím je tvorba těchto dvou umělců, kteří jsou součástí tvůrčího týmu, pro vás inspirující?

S Janem Brejchou a Mikolášem Zikou jsem se poprvé setkal na KALD DAMU. Tento dvojčlenný kolektiv mě zaujal svým specifickým přístupem k objektům a materiálům, a také originálním vizuálním jazykem, low-tech estetikou, používáním nejrůznější divadelní i nedivadelní veteše, kterou se obklopovali a kterou soustavně recyklovali. Byl jsem fascinovaný všemi těmi komplikovanými mechanizmy a samohybnými instalacemi, které vytvářeli. Z našich rozhovorů se zrodila divadelní spolupráce v Divadle Lampion v Kladně, Západočeském divadle v Chebu a Loutkovém divadle v Košicích. Během covidu-19 jsme pracovali na jejich autorské vizuální performanci CERN.

Pro jaké obecenstvo jsou naše BARVY určeny?

Barvy, stejně jako dětské knížky o barvách jsou určeny pro děti od 3 let. Ale věřím, že svým scénickým tvarem a vizuálním stylem inscenace dokáže zaujmout i žáky prvního stupně základních škol a také rodiče.

Braňo Mazúch

Absolvent režie a dramaturgie na Katedře alternativního a loutkového divadla DAMU v Praze, kombinující ve své tvorbě principy činoherního, loutkového a fyzického divadla, který má za sebou více než čtyři desítky inscenací v českých, polských a slovenských divadlech. Nyní pedagog a vedoucí katedry ALD DAMU.

 Zkoušení nás baví..., bo kochamy eksperymenty i przestrzeń, z której wyłaniają się nieskończone możliwości...

BAJKA, scena lalek Teatru Cieszyńskiego, zaprasza na premierę BARVY/BARWY 30.09. 2022 o g. 17:00. Reżyserem spektaklu jest Braňo Mazúch.

„Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, bo wiedza jest ograniczona.”

                                                                                              Albert Einstein       

Spektakl, na który BAJKA chciałaby tym razem zaprosić widzów, jest wyjątkowy w swojej koncepcji. Poruszamy się w sferze eksperymentów i sztuki wizualnej. Bawimy się kolorami, kształtami, materią, to one nas prowadzą, stają się naszymi lalkami i budują interakcje. Pozwalamy światom wyłaniać się i zamanifestować. Brzmi to jak filozofia i nauka daleka od świata dzieci, a jednak jest zupełnie odwrotnie. Dajemy impuls wyobraźni, żeby mogła wystartować z pełną mocą. Zainspirowani spostrzeżeniem Alberta Einsteina: „Wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy, bo wiedza jest ograniczona”. Zapraszamy więc rodziców i dzieci do wspólnego radosnego odkrywania i dzielenia się tym doświadczeniem.

To Pana pierwsza współpraca z Bajką. Czy zna Pan nasz region? Jak Pan go odbiera?

Codziennie po próbie spaceruję po obu miastach - Czeskim Cieszynie i Cieszynie. Na mapie.cz wybieram cel podróży, np. cmentarz, bunkier, most, a następnie najdłuższą trasę, aby tam dotrzeć. Zawsze mam ze sobą moją Prakticę MTL5, a w niej film, najczęściej wygasły. Tak więc z jednej strony zaskakują mnie miejsca tu i teraz, z drugiej zdjęcia z odwiedzanych miejsc, bo po wywołaniu wygasłego filmu nigdy nie wiadomo, jakie będą ich kolory.

Lubię miejsca na granicy. I to nie tylko na granicy państw, ale także kultur, poglądów, języka, emocji. Mieszanie się języka, co wiąże się również z tematem tożsamości. Te miasta, i w ogóle cały region, jakby czekały na przypisanie im określonej tożsamości. Odpowiada to dużej liczbie pustych domów, niejasnych krajobrazów miejskich, miejsc, które straciły swój pierwotny cel i nie zdecydowały się jeszcze na nowy, albo nikt kompetentny nie zdecydował o ich przeznaczeniu.

Jaka była droga, prowadząca Pana do fascynacji teatrem?

Kiedy byłem w gimnazjum, robiliśmy z kolegami różne widowiska w przestrzeni publicznej. Zdając po raz pierwszy na studia teatralne, nie miałem szczęścia. Studiując turystykę w Bańskiej Bystrzycy, przygotowywałem się więc do kolejnych egzaminów wstępnych na reżyserię w Bratysławie i Pradze. Po udanych rozmowach kwalifikacyjnych w obu szkołach, wybrałem praską filię teatru alternatywnego i lalkowego, która była mi bliższa swoją kolektywną atmosferą, otwartością i swobodą twórczą. To, co lubię w teatrze, to jego złożoność, wielowarstwowość, człowieczeństwo, dialog, dramat, efemeryczność…

Jest Pan Słowakiem, pracuje i żyje Pan w Pradze...

Mówię po słowacku zarówno w KALD DAMU, jak i w domu z rodziną. Oczywiście, czuję jak coraz więcej słów z innych języków, inne melodie, inne intonacje przenikają do mojego słowackiego. Lubię pracować w różnych kontekstach kulturowych i językowych. W ostatnich latach kilkakrotnie gościłem w Teatrze im. A. Duchnowicza w Preszowie, który jest jedynym rusińskim teatrem zawodowym, czyli takim, którego celem jest rozwój życia kulturalnego mniejszości etnicznej Rusinów mieszkających na Słowacji. Kilka lat temu wyreżyserowałem spektakl dyplomowy studentów Wydziału Lalkarskiego HMDK w Stuttgarcie, gdzie klasę aktorską stanowili studenci z Niemiec, Francji, Kolumbii i Izraela, a językiem przedstawienia był niemiecki. Również w KALD DAMU w programie Directing of Devised and Object Theatre English pracuję ze studentami z całego świata, tam językiem komunikacji jest angielski. To właśnie mnie interesuje - ciągły dialog i tworzenie, niezależnie od języka, stałego miejsca zamieszkania czy rodzinnego miasta.

Jaka jest specyfika naszego spektaklu?

Pod względem struktury jest fragmentaryczny, rozczłonkowany, ale z drugiej strony jest zrównoważony przez spokojną i pogłębioną analizę eksplorowanych zjawisk światła, kolorów i materiałów. Figuratywny teatr lalek zostaje w tym przypadku zastąpiony teatrem przedmiotu, czy teatrem materiałów, a także widowiskiem wizualnym. Aktorzy badają nowe materiały i odkrywają ich potencjał do animacji i manipulacji.

Jak traktujemy kolory w naszym spektaklu?

My wchodzimy w interakcje z kolorami. Prezentujemy kolory w ich czystości, następnie mieszamy je, stawiamy w relacjach ze sobą, konfrontujemy kolory z wykonawcą, badamy interakcję materiałów o różnych fakturach i kolorach itp.

Czy nadal będzie to teatr? Jaki rodzaj teatru Cię interesuje?

Pewnie. Bo ktoś będzie działał czy występował, a ktoś inny będzie się przyglądał i może czasem zastanawiał. To spektakl zrobiony dla teatru z myślą o powtórnych przedstawieniach, nawet jeśli żadne powtórne przedstawienie nie będzie takie samo, bo materiały wybrane do tego spektaklu ciągle zaskakują aktorów i niewątpliwie będą nadal zaskakiwać. Postrzegam publiczność jako kluczowego partnera w kompletności i ogólnym znaczeniu produkcji teatralnej. Teatr bez publiczności nie ma sensu. Lubię teatr na żywo, niezależnie od gatunku, formy czy tematu.

Szukamy życia w barwach. Jak brzmią, oddychają, jak harmonizują. Jak błysk w ciemności otwiera wibrującą nieskończoność możliwości…

Wyobraźmy sobie, że do gry wzięliśmy jeszcze inne materiały, przedmioty, technologie itp. Każda repryza może być zupełnie inna...

Intuicja, wyobraźnia...

... figlarność, kreatywność i wrażliwość aktorów czy wykonawców, w naszym przypadku jeszcze bardziej animatorów czy nawet laborantów - to jest kluczowe. Zadaniem reżysera i autorów koncepcji wizualnej jest w tym przypadku zaoferowanie aktorom pola możliwości do gry i przedstawienie im kilku możliwych podejść do pracy z oferowanym materiałem materialnym i tematycznym. Reszta pracy w procesie prób, ale także, a nawet przede wszystkim, podczas gry aktorskiej należy do nich.

Nawet z muzycznego punktu widzenia poruszamy się w sferze eksperymentów.

To, co mnie interesuje w teatrze, to moment narodzin dźwięku, ruchu, gestu, słowa, idei, obrazu, innymi słowy życia w dowolnym kształcie, formie, ale koniecznie tu i teraz. Eksperyment sceniczny postrzegam jako ciągłą praktyczną sceniczną weryfikację funkcjonalności i zasadności doświadczonych i nowych metod scenicznej komunikacji, wizualizacji i demonstracji. Zawsze zaczynamy od zera, od czystego konta.

Swoboda tworzenia?

Tworzenie dla aktorów, ale także dla widzów, jasno i precyzyjnie określonej przestrzeni percepcyjnej, w obrębie której obie grupy mogą swobodnie poruszać się fizycznie, psychicznie i emocjonalnie.

Źródło skojarzeń?

...i źródło inspiracji.

Kluczem jest widz i wrażenie, z jakim wychodzi z teatru. I jego zainteresowanie i chęć ponownego przyjścia do teatru i przeżywania tego eksperymentu wciąż na nowo, bo nigdy nie będzie dokładnie taki sam.

Nasz spektakl złożony jest z kilku części, zdradzi Pan ich robocze nazwy?

W tej chwili Barwy mają 5 części: Big Bang, Pierwotniaki, Gąsienice, RGB Trenażer, Bingo - automat do gry. Wiele może się jeszcze zmienić.

To koncepcja wizualna Jana Brejchi i Mikoláša Ziki stała się wiodącą przy powstawaniu BARW. Co sprawia, że tych dwu artystów, wchodzących w skład Pana ekipy twórczej, jest dla Pana interesująca?

Jana Brejchę i Mikoláša Zikę spotkałem po raz pierwszy w KALD DAMU podczas ich studiów scenograficznych. Ten dwuosobowy kolektyw przyciągnął mnie swoim specyficznym podejściem do przedmiotów i materiałów, a także oryginalnym językiem wizualnym, estetyką low-tech oraz wykorzystaniem wszelkiego rodzaju teatralnych i nieteatralnych gadżetów, którymi się otaczali i które konsekwentnie poddawali recyklingowi. Fascynowały mnie wszystkie skomplikowane mechanizmy i samonapędzające się instalacje, które tworzyli. Nasze rozmowy zaowocowały współpracą w Teatrze Lampion w Kladnie, w Teatrze Zachodnioczeskim w Chebie i Teatrze Lalek w Koszycach. Podczas covid-19 pracowaliśmy nad ich oryginalnym spektaklem wizualnym CERN.

Dla jakiej grupy odbiorców przeznaczone są nasze BARWY?

Kolory, jak i książki dla dzieci o kolorach, przeznaczone są dla dzieci od 3 roku życia. Wierzę jednak, że dzięki kształtowi scenicznemu i stylowi wizualnemu produkcja będzie w stanie przyciągnąć także uczniów pierwszego stopnia szkoły podstawowej i rodziców.

Braňo Mazúch

Absolwent reżyserii i dramaturgii na Wydziale Teatru Alternatywnego i Lalkowego DAMU w Pradze, łączący w swojej pracy zasady dramatu, lalkarstwa i teatru fizycznego, wystawił ponad czterdzieści spektakli w teatrach czeskich, polskich i słowackich. Jest pedagogiem i kierownikiem wydziału ALD DAMU.

Piszą o nas: 

https://glos.live/Kultura/detail/scena_lalek_bajka_przygotowuje_premiere_przedstawienia_barvy_barwy_przeczytajcie_rozmowe_z_rezyserem_branem_mazuchem/0

https://glos.live/Kultura/detail/gdy_farba_to_tez_lalka_recenzja_spektaklu_sceny_lalek_bajka_barwy/0

Píše se o nás:

https://www.ostravan.cz/75889/inscenace-barvy-barwy-otevira-detem-hluboky-svet-fantazie-a-na-pomoc-si-bere-predevsim-vedecke-experimenty/